ορισμός του γερμανικού ιδεαλισμού
Ο γερμανικός ιδεαλισμός είναι ένα φιλοσοφικό ρεύμα του 19ου αιώνα και εντάσσεται στο ρομαντικό πνεύμα της εποχής του. Ο πιο αντιπροσωπευτικός φιλόσοφος αυτού του ρεύματος είναι ο Χέγκελ και στο παρασκήνιο Fichte and Schelling.
Γενικές αρχές
Το σημείο εκκίνησης του φιλοσοφικού προβληματισμού δεν είναι η εξωτερική πραγματικότητα του κόσμου, αλλά «ο εαυτός» ή το υποκείμενο σκέψης
Με άλλα λόγια, αυτό που έχει σημασία δεν είναι ο κόσμος αλλά η αναπαράστασή του ως ιδέας.
Ο γερμανικός ιδεαλισμός είναι μια προσπάθεια απάντησης σε μια μεταφυσική ερώτηση: πώς μπορεί να γίνει γνωστή η πραγματικότητα;
Η πραγματικότητα των πραγμάτων γίνεται κατανοητή μόνο από τη συνείδηση που έχουν τα ανθρώπινα όντα για την εν λόγω πραγματικότητα. Υπό αυτήν την έννοια, ο γερμανικός ιδεαλισμός αντιτίθεται στην ρεαλιστική παράδοση, η οποία συνίσταται στον προσδιορισμό της πραγματικότητας των πραγμάτων με σκέψη.
Χεγκελιανός ιδεαλισμός
Η προσέγγιση του Χέγκελ ξεκινά από την ιδέα ότι η φύση και το πνεύμα είναι συνέπεια του απόλυτου. Στην πραγματικότητα, η φιλοσοφία είναι η απόλυτη επιστήμη και αυτός ο ισχυρισμός βασίζεται στην ακόλουθη επιχειρηματολογία:
1) σε ένα πρώτο στάδιο οι ιδέες συλλαμβάνονται και σε αυτό το επίπεδο το ανθρώπινο πνεύμα ξεκινά από την υποκειμενικότητα,
2) Σε ένα δεύτερο στάδιο, οι ιδέες γίνονται κατανοητές εκτός του εαυτού τους, δηλαδή, στη φύση, ένας προβληματισμός που είναι μέρος του αντικειμενικού πνεύματος και
3) το απόλυτο πνεύμα κατανοεί τις ιδέες με τέτοιο τρόπο ώστε ο υποκειμενικός και ο στόχος να εξαφανίζονται και η τέχνη, η θρησκεία και η φιλοσοφία να γίνονται οι τρεις διαστάσεις του απόλυτου πνεύματος.
Για τον Χέγκελ, οι ιδέες είναι το θεμέλιο όλης της γνώσης και με αυτή την έννοια, η συλλογιστική του στα τρία επίπεδα του πνεύματος υπογραμμίζει πώς οι ιδέες αλλάζουν την πραγματικότητα του κόσμου και γίνονται ιδανικά.
Η σύνθεση του Hegelian ιδεαλισμού ενσωματώνεται σε μια από τις πιο διάσημες ιδέες του: η ορθολογική σκέψη δεν μπορεί να διαχωριστεί από την πραγματικότητα και η πραγματικότητα έχει νόημα μόνο αν είναι μέρος του λογικού. Αυτή η προσέγγιση λέει ότι ο κόσμος που δημιουργείται από τις ιδέες μας δεν είναι κάτι παράλογο και, από την άλλη πλευρά, η λογική μας σκέψη συνδέεται με την πραγματικότητα.
Η απάντηση του Μαρξ στον γερμανικό ιδεαλισμό
Η φιλοσοφία του Μαρξ είναι υλιστική και επομένως αντιτίθεται στον ιδεαλισμό του Χέγκελ. Σύμφωνα με τον Μαρξ, δεν είναι η συνείδηση του ανθρώπου που εξηγεί την πραγματικότητα, αλλά οι πραγματικές και υλικές συνθήκες είναι αυτές που καθορίζουν τη συνείδηση.
Φωτογραφία: Fotolia - Mihály Samu
