ορισμός της αμηχανίας
Νιώθουμε ντροπή όταν κάνουμε ένα λάθος, ξεγελάμε τον εαυτό μας μπροστά σε άλλους, ή λυπούμαστε για τις πράξεις μας ως ακατάλληλες. Αυτό το συναίσθημα μπορεί να συνοδεύεται από ρουζ στο πρόσωπο, νευρικότητα ή κάποια εσωτερική ενόχληση. Ωστόσο, μερικές φορές οι ενέργειες των άλλων προκαλούν ντροπή σε εμάς. Όταν συμβαίνει αυτό, μιλάμε για αμηχανία κάποιου άλλου.
Δύο ενδεικτικά παραδείγματα καταστάσεων
Παρακολουθούμε μια χιουμοριστική παράσταση στην οποία ένας κωμικός προσπαθεί να κάνει το κοινό να γελάσει με τις ευχαριστίες και τα αστεία του. Στην έδρα μας παρατηρούμε ότι κανείς δεν γελάει και νιώθουμε ντροπιασμένοι από την παράσταση του κωμικού.
Ένας λέκτορας βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο ακροατήριο που ενδιαφέρεται για το θέμα που θα συζητηθεί. Ο λέκτορας έχει ελαττωματικό λόγο και τα λόγια του δεν είναι καλά κατανοητά. Πολλοί από τους παρόντες αισθάνονται άβολα και προσβλέπουν στο τέλος του συνεδρίου το συντομότερο δυνατό.
Στα παραπάνω παραδείγματα, υπάρχουν δύο πρωταγωνιστές: κάποιος που προσελκύει αρνητική προσοχή για κάποιο λόγο και άλλος που αισθάνεται αμηχανία.
Χρησιμοποιείται ως στρατηγική σε ορισμένες τηλεοπτικές εκπομπές
Σε ορισμένα προγράμματα είναι συνηθισμένο να καταφεύγουμε σε περίεργους χαρακτήρες ή geeks που κάπως ξεγελαστούν μπροστά στις κάμερες. Πολλοί θεατές μπορούν να αισθάνονται αμηχανία με αυτόν τον τύπο απόδοσης. Όσοι σχεδιάζουν αυτές τις εκπομπές γνωρίζουν ότι ο μηχανισμός της αμηχανίας μπορεί να προσελκύσει τους θεατές.
Γιατί προκύπτει αυτό το συναίσθημα;
Αυτή η ερώτηση δεν έχει ούτε μία απάντηση, καθώς αυτό το συναίσθημα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (τη σχέση που έχουμε με το άτομο που προκαλεί το συναίσθημα, τον δικό μας χαρακτήρα ή την γελοία της κατάστασης). Ωστόσο, υπάρχει ένα ερώτημα που θα μπορούσε να εξηγήσει αυτόν τον τύπο αντίδρασης: τη συμμετοχή των λεγόμενων νευρώνων του καθρέφτη. Αυτοί οι νευρώνες έχουν τη λειτουργία να δημιουργούν ενσυναίσθηση με άλλους.
Αν κάποιος γύρω μας χασμουριέται, καταλήγουμε να χασμουριόμαστε με μίμηση. Με τον ίδιο τρόπο, αν κάποιος ξεγελάσει τον εαυτό του μπροστά σε άλλους, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί έναν μηχανισμό ενσυναίσθησης με αυτό το άτομο και καταλήγουμε να νιώθουμε ντροπή κάποιου άλλου.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ντροπή των άλλων συνεπάγεται στις περισσότερες περιπτώσεις ότι βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου και, κατά συνέπεια, ζούμε την ατυχή κατάστασή τους σαν να μας συνέβη.
Με άλλα λόγια, είμαστε κοινωνικά όντα και αυτό που συμβαίνει σε άλλους δεν είναι αδιάφορο για εμάς. Το οδυνηρό και άβολο συναίσθημα της ντροπής των άλλων δείχνει ότι είμαστε άνθρωποι με ενσυναίσθηση.
Φωτογραφία: Fotolia - Kakigori
