ορισμός της πολυπολιτισμικότητας
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ζούμε σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο σε μόνιμο μετασχηματισμό. Η παγκοσμιοποίηση έχει οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές. Μία από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης του πλανήτη είναι η πολυπολιτισμικότητα, η οποία θα μπορούσε να οριστεί ως η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτιστικών παραδόσεων στην ίδια περιοχή.
Σύντομη περιγραφή της πολυπολιτισμικότητας
Κοινωνίες στις οποίες κυριαρχεί η ίδια κοινωνική ομάδα και υπάρχει θρησκεία, γλώσσα και πολιτισμός εξακολουθούν να υπάρχουν σε πολλές γωνιές του πλανήτη. Ωστόσο, το μοντέλο της ομοιογενούς κοινωνίας αντικαθίσταται από ένα μοντέλο της κοινωνίας της πολυφωνίας. Σε πολλές πόλεις και χώρες ο πληθυσμός είναι ετερογενής με πολλούς τρόπους: συνυπάρχουν πολύ διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες, παραδόσεις και τρόποι κατανόησης της ζωής. Αυτή η ποικιλομορφία συνδυάστηκε με τον όρο πολυπολιτισμικότητα.
Η πολυπολιτισμικότητα είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των πολιτιστικών παραδόσεων στον ίδιο γεωγραφικό χώρο. Στην πραγματικότητα, η πολυπολιτισμικότητα συνεπάγεται μια θετική εκτίμηση της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα δόγμα που υπερασπίζεται την ανοχή, τον σεβασμό και τη συνύπαρξη μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Αυτή η προσέγγιση προϋποθέτει υπεράσπιση της ισότητας όλων των πολιτιστικών παραδόσεων, με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχει πάνω από τις άλλες, αλλά να εκτιμώνται όλες σε ισότιμη βάση. Η πολυπολιτισμικότητα συνεπάγεται έναν ορισμένο πολιτισμικό σχετικισμό, δηλαδή την άποψη ότι ένας πολιτισμός δεν είναι ανώτερος από τον άλλο και ότι, κατά συνέπεια, οι διαφορές στα έθιμα πρέπει να γίνουν αποδεκτές ως ένδειξη ανοχής και ειρηνικής συνύπαρξης.
Η πολυπολιτισμικότητα εννοείται μερικές φορές ως ευκαιρία, καθώς σημαίνει ότι οι άνθρωποι με πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς μπορούν να σχηματίσουν μια πλουσιότερη, πιο πλουραλιστική κοινωνία με κοσμοπολίτικο πνεύμα.
Κριτικές της πολυπολιτισμικότητας
Η πολυπολιτισμικότητα είναι μια επιθυμητή κατάσταση, αρκεί η ποικιλία των παραδόσεων να συνοδεύεται από ανοχή και σεβασμό. Εάν σε μια γειτονιά μιας μεγάλης πόλης συνυπάρχουν διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις σε ένα πολιτικό και σεβαστό κλίμα, μιλάμε για το φιλικό και εμπλουτισμένο πρόσωπο της πολυπολιτισμικότητας.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές κοινωνικών φαινομένων τονίζουν τις προβληματικές πτυχές αυτού του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης. Υπό αυτήν την έννοια, υπάρχει ένα λανθάνων πρόβλημα στην πολυφωνία και θα μπορούσαμε να το εκφράσουμε με μια σειρά ερωτήσεων: είναι δύο πολιτιστικές παραδόσεις που εκτιμούν το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία διαφορετικά συμβατές; Είναι ανεκτό να ζει μια ανθρώπινη συλλογική ανεξάρτητα από τις παραδόσεις ενός τόπου και ότι μπορεί ακόμη και να ασκεί έθιμα αντίθετα με τους ισχύοντες νόμους; Είναι λογικό να είσαι ανεκτικός με εκείνους που δεν ασκούν ανοχή;
Αυτά τα ερωτήματα δείχνουν ότι η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι χωρίς τις συγκρούσεις της. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα που επισημαίνουν ορισμένα προβλήματα συνύπαρξης σε πολλές κοινωνίες (σε ορισμένες Δυτικές χώρες, ο πληθυσμός αφρικανικής καταγωγής ασκεί κλειτορική κατάλυση, ένα έθιμο που τιμωρείται από δυτικούς νόμους και κάτι που γίνεται αποδεκτό σε ορισμένες αφρικανικές χώρες).
Οι συγκρούσεις και οι ανισορροπίες της πολυπολιτισμικότητας είναι για κάποιες προφανείς αποδείξεις ότι η πολυπολιτισμικότητα έχει δύο πρόσωπα: το ένα φιλικό και το άλλο αντιφατικό.
Μια συμβιβαστική προσέγγιση
Μεταξύ του οράματος της πολυπολιτισμικότητας ως ιδανικού παραδείγματος και της απόρριψης της πολυφωνίας μπορούμε να βρούμε μια ενδιάμεση και συμφιλιωτική θέση. Θα συνίστατο στην εναρμόνιση του σεβασμού των νόμων μιας χώρας από το σύνολο του πληθυσμού με απόλυτη ανοχή για τα συγκεκριμένα έθιμα όλων των κοινωνικών τομέων. Με άλλα λόγια, θα ήταν να κάνουμε τη συμμόρφωση με το νόμο συμβατή με διαφορετικές παγκόσμιες απόψεις. Αυτή η αρμονία δεν είναι ουτοπικό ιδανικό, αφού ήταν εφικτή στην αρχαία Αλεξάνδρεια, στο μεσαιωνικό Τολέδο, στο Μπουένος Άιρες στα τέλη του 19ου αιώνα, ή στη σημερινή Νέα Υόρκη, το Λονδίνο ή το Μόντρεαλ.
Φωτογραφίες: iStock - Juanmonino / Rawpixel
